Innowacje na miarę XXI w. w dziedzictwie Odrowążów w Kamieniu Śląskim

W dawnym pałacu Odrowążów w Kamieniu Śląskim, którego korzenie sięgają przełomu X/XI w., słynącym z tego, że jest miejscem urodzenia trzech wielkich świętych epoki średniowiecza: św. Jacka, bł. Bronisławy i bł. Czesława (wszyscy troje pochodzą z rodziny Odrowążów) mieści się obecnie zespół ośrodków: Sanktuarium Świętego Jacka, Centrum Kultury i Nauki, Instytut Ekumenizmu i Badań Nauczania Papieskiego, Instytut Naukowo-Badawczy Księdza Sebastiana Kneippa Zespół Rehabilitacyjno-Wypoczynkowy Sebastianeum Silesiacum oraz Instytut Naukowy Świętego Jana Pawła II Propter Mundi Creationem. Są to nowocześnie zarządzane placówki, których podstawowym celem i zadaniem jest szeroko rozumiana służba człowiekowi. Jest ona realizowana na różnych poziomach i w szerokim zakresie poprzez naukowe, społeczne, terapeutyczno-medyczne i ekologiczne inicjatywy o charakterze ekumenicznym. Ośrodki podejmują współpracę naukowo-wdrożeniową z renomowanymi placówkami naukowymi w kraju i za granicą oraz z instytucjami wykonawczymi o wysokich kompetencjach i dużym doświadczeniu. Szczególną rolę lidera i koordynatora we współpracy badawczo-rozwojowo-wdrożeniowej zajmuje Wydział Teologiczny Uniwersytetu Opolskiego. Wyniki prowadzonych tam badań z zakresu antropologii społecznej, antropologii technologii, ekumenizmu i szeroko rozumianej ekologii są szeroko wykorzystywane w procesie rozwojowym ośrodków. W ciągu ostatniego dziesięciolecia doczekały się kilku wdrożeń o charakterze przełomowym i o zasięgu międzynarodowym. Ośrodki w Kamieniu Śląskim są bezpośrednim beneficjentem tych wdrożeń, które stały się podstawowym motorem napędowym rozwoju ośrodków, co doprowadziło do zdecydowanego poszerzenia ich oferty społecznej i wyraźnego podniesienia jakości proponowanych usług.

I. Wdrożenie pionu ekumeniczno-formacyjnego i konferencyjnego

Ważną przestrzenią w której wdrożony został społeczny dorobek badań naukowców WT UO jest Centrum Kultury i Nauki w Kamieniu Śląskim, którego zadaniem jest aktywne promowanie ekumenizmu i projektów na rzecz pojednania i integracji w Europie i w świecie. Szczególne znaczenie mają tu badania prowadzone przez arcybiskupa prof. dr. hab. Alfonsa Nossola wraz z zespołem naukowców Instytutu Ekumenizmu i Badań nad Integracją WT UO (m.in. ks. prof. dr hab. Piotr Jaskóła, ks. prof. dr hab. Stanisław Rabiej, ks. prof. dr hab. Zygfryd Glaeser, ks. prof. dr hab. Rajmund Porada, ks. prof. dr hab. Józef Urban i in.). Ich badania, dzięki stosowaniu nie tylko metodologii nauk teologicznych, ale także nauk społecznych, z założenia mają charakter interdyscyplinarny, a wyniki – zasięg światowy. Odzwierciedleniem takiego stanu rzeczy jest korzystanie z ich naukowego dorobku, wiedzy i kompetencji przez wiele gremiów międzynarodowych. Abp prof. dr hab. Alfons Nossol przez wiele lat był członkiem Papieskiej Rady dla Popierania Jedności Chrześcijan. Jako jedyny w świecie naukowiec uczestniczył w pracach dwu międzynarodowych komisji do dialogu teologicznego: z Kościołami prawosławnymi i z Kościołami luterańskimi (w tym przypadku przez wiele lat był współprzewodniczącym komisji). Ks. prof. Piotr Jaskóła należał do zarządu międzynarodowej organizacji ekumenicznej Societas Oecumenica, której członkami są również inni pracownicy naukowi Instytutu Ekumenizmu i Badań nad Integracją WT UO. Ks. prof. Zygfryd Glaeser brał udział w pracach Rzymskokatolicko-Prawosławnej Komisji do Dialogu Teologicznego w Baltimore (2000). Jest członkiem Gesellschaft zum Studium des Christlichen Ostens (GSCO), St. Irenaeus Joint Orthodox-Catholic Working Group, Międzynarodowego Projektu „Pojednanie w Europie” (współprzewodniczący), Komisji ds. Stosunków Polsko-Czeskich i Polsko-Słowackich PAN (Oddział Katowice), konsulatorem Rady Episkopatu Polski ds. Ekumenizmu.

Umiędzynarodowienie i interdyscyplinarność dorobku badawczego pracowników naukowych Instytutu Ekumenizmu i Badań nad Integracją WT UO zaskutkowało wdrożeniem w Centrum Kultury i Nauki w Kamieniu Śląskim pionu formacyjnego oraz konferencyjno-integracyjnego z cyklicznymi, międzynarodowymi i krajowymi konferencjami o charakterze ekumeniczno-społecznym i integracyjnym z udziałem przedstawicieli najwyższej rangi międzynarodowych gremiów angażujących się na rzecz rozwoju społecznego, ekumenizmu, pojednania i pokoju w świecie (np. kard. prof. Walter Kasper, przewodniczący Papieskiej Rady ds. Jedności chrześcijan, obecnie emerytowany, kard. prof. Kurt Koch, przewodniczący Papieskiej Rady ds. Jedności chrześcijan, kard. prof. Zenon Grocholewski, prefekt Kongregacji ds. Wychowania Katolickiego, Hans-Gert Pöttering, przewodniczący Parlamentu Europejskiego, Jerzy Buzek przewodniczący Parlamentu Europejskiego) oraz przedstawicieli świata polityki, kultury, życia społecznego i kościelnego.

Światowy zasięg dorobku pracowników naukowych WT UO oraz jego interdyscyplinarne ukierunkowanie sprawiło, że aż dwukrotnie obradowała w Centrum Kultury i Nauki w Kamieniu Śląskim Rzymskokatolicko-Luterańska Komisja do Dialogu Teologicznego na forum światowym.

Ważnym elementem dynamizującym wdrożenie, o którym mowa, jest docenienie dorobku naukowo-społecznego pracowników naukowych WT UO przez gremia krajowe i międzynarodowe (abp prof. Alfons Nossol został uhonorowany kilkoma tytułami Doctora honoris causa przez krajowe i zagraniczne ośrodki naukowe oraz licznymi międzynarodowymi nagrodami za wybitną działalność na rzecz ekumenizmu, pojednania i pokoju, włącznie z najwyższym odznaczeniem państwowym RP Orderem Orła Białego ze Wstęgą; publikacja autorstwa ks. prof. Piotra Jaskóły pt. Unio cum Christo, Opole 2017 została przez Komitet Nauk Teologicznych PAN uznana za wybitną; publikacja autorstwa ks. prof. Zygfryda Glaeser i prof. Anny Zellmy pt. Die ökumenische Pedagogik von Past Franziskus. Auf dem Weg zu einem neuen Verständnis von Martin Luther und seinem Erbe, Göttingen 2021, została wyróżniona przez Stolicę Apostolską i promowana na łamach Radia Watykańskiego oraz Watykańskiego News Lettera).

Pracownicy naukowi WT UO (zwłaszcza ks. prof. Zygfryd Glaeser) mają swój wyraźny i decydujący wkład – w ramach niniejszego wdrożenia – w powstanie w kamieńskim ośrodku interdyscyplinarnej biblioteki, w której zgromadzono unikatowe zbiory, zwłaszcza z zakresu nauk teologicznych, humanistycznych i społecznych.

To wszystko sprawiło, że Centrum Kultury i Nauki w Kamieniu Śląskim stało się rozpoznawalnym i cenionym w świecie miejscem konferencji o zasięgu krajowym i międzynarodowym, ale także miejscem formacji duchowej i społecznej. Wdrożenie to stało się możliwe dzięki wprowadzeniu w życie wyników badań naukowców WT UO oraz innych ośrodków, które koordynowali pracownicy naukowi WT UO. Przynosi ono wymierne korzyści społeczne i gospodarcze, co potwierdzają przykładowe dane za lata 2017-2020:

Rok wydarzenia	Konferencje		Szkolenia/ Warsztaty	Rekolekcje / Inne
	Międzynarodowe	Krajowe
2017	21 / 1380 os.	18 / 814 os.	27 / 628 os.	12 / 370 os.
2018	17 / 872 os.	12 / 712 os.	20 / 495 os.	14 / 392 os.
2019	20 / 1262 os.	19 / 841 os.	25 / 512 os.	12 / 354 os.
2020/Covid-19	9 / 567 os.	11 / 485 os.	12 / 212 os.	10 / 234 os.

 

II. Wdrożenia z zakresu integralnych terapii kneippowskich

Kolejny obszar wdrożeń będących wynikiem interdyscyplinarnych badań prowadzonych i koordynowanych przez pracowników naukowych WT UO wiąże się z powstaniem w Kamieniu Śląskim Instytutu Naukowo-Badawczego Księdza Sebastiana Kneippa Zespołu Rehabilitacyjno-Wypoczynkowego Sebastianeum Silesiacum i z jego rozwojem do poziomu specjalistycznej, nowoczesnej placówki terapeutyczno-rehabilitacyjno-wypoczynkowej.

Specyfika Instytutu polega na stosowaniu holistycznej metody terapeutycznej wypracowanej w XIX w. przez ks. Sebastiana Kneippa, z wykorzystaniem wody, ziół, ruchu, zbilansowanej diety, opierającej się na poszukiwaniu wewnętrznej równowagi psychiczno-duchowej i cielesnej. Metoda ta wpisuje się w promowaną przez papieża Franciszka koncepcją ekologii integralnej. Działania Instytutu z założenia nastawione są na służbę człowiekowi, zwłaszcza potrzebującemu pomocy duchowej i cielesnej. W sposób praktyczny promują także ekologiczną troskę o każde stworzenie. By osiągnąć założone cele Instytut posiłkuje się rezultatami badań prowadzonych w ramach WT UO. Nawiązano więc współpracę z krajowymi i zagranicznymi ośrodkami naukowymi (m.in.: Sebastian-Kneipp-Akademie w Bad Wörishofen, Kneipp-Akademie Olsberg, Kneipp-Akademie Klagenfurt, Śląski Uniwersytet Medyczny w Zabrzu, Uniwersytet Medyczny Powstańców Śląskich we Wrocławiu, Politechnika Opolska, Uniwersytet Opolski, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Legnicy, Przedsiębiorstwo Uzdrowisko Ciechocinek S.A., Klinika Nieborowice Sp. z o.o.). Instytut korzysta z ich naukowego dorobku, a zwłaszcza z dorobku pracowników naukowych WT UO. Im też powierzył koordynowanie przedmiotowych badań interdyscyplinarnych i kierowanie ich wdrażaniem. Przyniosły one wiele cennych opracowań naukowych o charakterze interdyscyplinarnym (zob. np. Z. Glaeser, Sebastianeum Silesiacum. Kneipp Therapy in Kamień Śląski, Kamień Śląski 2014; Z. Glaeser, Sebastianeum Silesiacum. Die Vozüge von Kamień Śląski / Groß Stein als Zentrum der Hydrotherapie nach Sebastian Kneipp, Kamień Śląski 2014 – dwa wydania; Z. Glaeser, Sebastianeum Silesiacum. Hodnoty Slezského Kamene jako střediska hydroterapie podle patera Sebastiana Kneippa, Kamień Śląski 2014; Z. Glaeser, Śląskie Sebastianeum. Walory Kamienia Śląskiego jako centrum hydroterapii według księdza Sebastiana Kneippa, Kamień Śląski 2014 – dwa wydania (publikacja opracowana i wydana w ramach grantu ze środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestuje w obszary wiejskie. Oś 4 Lider Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013. Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 – Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi); Z. Glaeser, U świętego Jacka w Kamieniu Śląskim. Tu odnowisz ciało i duszę, Kamień Śląski 2017; Z. Glaeser, Beim heiligen Hyazinth in Kamień Śląski/ Groß Stein. Hier wirst Du für Leib und Seele Heilung finden, Kamień Śląski 2017; Z. Glaeser, W. Skomudek, Teologia – technologia – ekologia. Ku integralnej odpowiedzialności za dzieło stworzenia, Opole 2019; E. Mateja, Sebastian Kneipp as a Priest and Therapist – Traditions Kneipp’s Method in Opole Silesia, w: Tarih ve Kültür Penceresinden. Suv e Saǧlik ilișkis, Istambul 2020, s. 485-494; A. Anderwald, Człowiek wobec presji cywilizacji naukowo-technicznej „Studia i Materiały CPL” 13 (2011) z. 29, s. 74–87; A. Anderwald, Teologia a technika. W poszukiwaniu możliwości współpracy teologów i przedstawicieli nauk technicznych, w: Ad plenam unitatem. Księga pamiątkowa dedykowana Księdzu Arcybiskupowi Alfonsowi Nossolowi Wielkiemu Kanclerzowi WTUO z okazji 25-lecia święceń biskupich oraz 70. rocznicy urodzin, red. P. Jaskóła, R. Porada Opole 2002, s. 253–260; A. Anderwald, W poszukiwaniu nowej idei postępu technicznego. Perspektywa teologiczna „Teologia i Człowiek” 45(2019)1, s. 49–68; A. Anderwald, Zwischen Rom und Silicon Valley. Papst Franziskus angesichts des wissenschaftlich-technischen Fortschritt, „Poznańskie Studia Teologiczne” 34(2019), s. 55–70; K. Glombik, Antropologiczne podstawy etyki biznesu, „Studia Nauk Teologicznych PAN” (2011–2012), t. 6–7, s. 189–204; K. Glombik, Związek ludzkiej pracy z kwestią ekologiczną. Encyklika Laborem exercens interpretowana z perspektywy encykliki Laudato si’, w: Etos pracy drogą dojrzewania człowieka, red. J. Podzielny, Opole 2017, s. 29–43; J. Podzielny, Ekologia w myśli chrześcijańskiej, w: Konsekwencje wiary. Wykłady otwarte zorganizowane w okresie Wielkiego Postu 2014, red. M. Worbs, Opole 2014, s. 161–180; J. Podzielny, Ökológia a keresztény gondolkodásban, w: A teremtés értéke – az ember méltósága, red. G. Kovács, L. Vértesi, Pécs 2017, s. 51–64; J. Podzielny, Etos pracy drogą dojrzewania człowieka, Opole 2017; R. Sadlak, Zadania katolików świeckich w porządku doczesnym w świetle współczesnego nauczania Kościoła, Opole 2018; Wyjazdy zarobkowe. Szansa czy zagrożenie?, red. K. Glombik, P. Morciniec, P. Bortkiewicz, Opole 2005; B. Skolik, M. Migała, Rola i znaczenie ziołolecznictwa w systemie profilaktyczno-leczniczym księdza Sebastiana Kneippa - dawniej oraz współcześnie, w: Medycyna i religia, B. Płonka-Syroka, M. Dąsal (red.), Warszawa 2019, s. 261-286; Niepełnosprawność i jej interdyscyplinarność – podstawy, badania, wieloaspektowość, J. Charaśna-Blachucik, M. Migała (red.): Studia i Monografie / Politechnika Opolska, nr 479, Opole 2018; M. Migała, B. Czarnecka, Leki i ich zastosowanie we współczesnym standardzie fizjoterapii, w: Lek roślinny, t. 7: Badania nad leczniczymi i toksycznymi właściwościami roślin - historia i współczesność, B. Płonka-Syroka, A. Syroka (red.), Wrocław 2018; M. Migała, B. Skolik, Zdrowie dzięki wodzie, czyli historyczny rozwój hydroterapii w XIX i pierwszej połowie XX wieku, w: Wybrane problemy historii medycyny. Pięć perspektyw, A. Magowska, K. Pękacka-Falkowska (red.), Poznań 2017; I. Spielvogel, Zakłady opiekuńczo-lecznicze w uzdrowisku – nowa strategia w polityce senioralnej na przykładzie wybranych ośrodków Kneippa w Niemczech, „Acta Balneologia”, 2017, vol. 59, nr 3, s. 220-220; I. Spielvogel, K. Spałek, Tradycje fitoterapii metodą Kneippa w lecznictwie uzdrowiskowym na Śląsku, „Zdrowie i Społeczeństwo”, 2017, vol. 5, nr 1, s. 49-56; K. Spałek, I. Trzewikowska-Spielvogel, Fitoterapia w metodzie Sebastiana Kneippa, „Panacea - Leki Ziołowe”, 2010, nr 3(32), s. 30-31; C. Köndgen, O. Baumgärtner, Vergesst mir die Seele nicht, Bad Wörishofen 2001; A. Mayer, Die Kneipp-Familie, Limburg an der Lahn 2009; R. Meier, Praktische Kneipp- Anwendungen, Zürich 2008; T.M. Rimmel, Kneipp Und das Burnout-Syndrom, „Kirche Heute” (2013)12, s. 12; I. Wurm-Fenkl, D. Fischer, Richtig kneippen. Die 5 Prinzipiender Kneipp-Therapie, München 2006).

Instytut jest beneficjentem efektów tychże badań. Wyniki interdyscyplinarnych prac badawczych w dużej mierze zostały zebrane w naukowych publikacjach autorstwa ks. prof. Zygfryda Glaesera. Znalazły też zastosowanie we wdrożeniach związanych z doskonaleniem terapeutycznego wykorzystywania metod kneippowskich w integralnych terapiach współczesnych chorób cywilizacyjnych. Zważywszy na fakt, że kneippowskie terapie opierają się na pięciu filarach: terapie wodne, terapie ruchowe, terapie z użyciem ziół, terapie żywieniowe oraz terapie porządkujące, które obejmują zarówno ludzkiego ducha, jak i ludzkie ciało, interdyscyplinarność wdrożeń okazała się kluczowa. Dotyczy to wdrożeń w zakresie duchowo-psychologicznej opieki nad pacjentem (całodobowa możliwość skorzystania z rozmowy z osobą duchowną; nowoczesne formy kontaktu z pacjentem; stały dostęp do pomocy psychologicznej; stała możliwość korzystania z sakramentów; codzienna Eucharystia; stała możliwość skorzystania z kaplicy jako miejsca wyciszenia itd.), jak również wdrożeń związanych z terapiami z zakresu somatyczno-rehabilitacyjnego (cykliczne wykłady dotyczące terapii Kneippa; wprowadzenie turnusów z dietą oczyszczającą wg metody Kneippa; cykliczne szkolenia pracowników itd.). Wykorzystanie wyników interdyscyplinarnych badań prowadzonych w tym zakresie przez pracowników naukowych WT UO oraz ich zaangażowanie w koordynowanie wyników badań prowadzonych przez różne ośrodki naukowe w ramach różnych dyscyplin naukowych uznajemy w tej materii za kluczowe. Zastosowane wdrożenia doprowadziły w stosunkowo krótkim czasie do wypracowania powszechnie w świecie rozpoznawalnej „marki” ośrodka. Świadczą o tym dane dotyczące ilości pacjentów z kraju i z zagranicy:

Rok	Liczba pacjentów/ kuracjuszy		Liczba pielgrzymów	Liczba turystów z noclegami
	Polska	Zagraniczni		Polska	Zagraniczni
2017	4059 os.	752 os.	18500 os.	914 os.	236 os.
2018	4023 os.	879 os.	19000 os.	989 os.	568 os.
2019	4736 os.	973 os.	19000 os.	1345 os.	741 os.
2020/Covid-19	2776 os.	244 os.	5000 os.	495 os.	112 os.

Przytoczone dane wskazują na zdecydowany wzrost zainteresowania terapiami stosowanymi w Instytucie o ok. 30% w porównaniu z okresem 2013-2016. To efekt wdrożeń wyników badań pracowników naukowych WT UO oraz koordynowanej przez nich interdyscyplinarnej współpracy naukowo-badawczej z różnymi ośrodkami naukowymi.

 

III. Wdrożenia z zakresu ekologii środowiskowej

Ważny obszar wdrożeń w zespole ośrodków w Kamieniu Śląskim dotyczy tych z zakresu ekologii środowiskowej. Uznajemy je za niezwykle cenne. I w tej materii jesteśmy beneficjentami efektów interdyscyplinarnych badań prowadzonych, koordynowanych i bezpośrednio przygotowywanych do wdrożeń przez pracowników naukowych WT UO we współpracy z naukowcami różnych dyscyplin i jednostek. We wprowadzeniu do punktu 3, części III niezwykle cennej dla prezentowanego obszaru wdrożeń publikacji autorstwa Z. Glaesera (WT UO) oraz W. Skomudka (PO, AGH w Krakowie) pt. Teologia – technologia – ekologia. Ku integralnej odpowiedzialności za dzieło stworzenia (Opole 2019) niezwykle trafnie zauważono, że „kompleks pałacowy w Kamieniu Śląskim wraz z działającymi w nim instytucjami (…) jest wyjątkowym miejscem, w którym «teologia staje się bliższa życiu», a technologia ekologiczna, mając mocny fundament duchowy i pogłębione teologiczno-antropologiczne uzasadnienia, znajduje wyjątkowe pole społecznego oddziaływania. Tu nie tylko mówi się o «ekologii ludzkiej», ale znajduje ona swoje duchowe i terapeutyczno-zdrowotne ukonkretnienie. Jest wpisana w szerszy kontekst odpowiedzialności za każde życie i za całe dzieło stworzenia. (…) Otwartość na współpracę z wieloma środowiskami naukowymi i społecznymi i wsłuchiwanie się w ich głosy doprowadziły do tego, że „ekologia integralna” wraz z jej technologiczno-środowiskowymi odniesieniami znajduje tu swoje szczególne ukonkretnienie w formie zrealizowanych i planowanych inwestycji ekologicznych”.

Wdrożenia z zakresu ekologii środowiskowej stały się ważnym obszarem działalności zespołu ośrodków w Kamieniu Śląskim. Dzięki nim stał się on wiodącą w Polsce, a ostatnio także w świecie jednostką w obszarze innowacyjnych wdrożeń ekologiczno-środowiskowych. Są one w dużej mierze owocem badań pracowników naukowych WT UO oraz koordynowanej przez nich interdyscyplinarnej współpracy z innymi jednostkami naukowo-badawczymi i wdrożeniowymi, takimi jak: Uniwersytet Opolski, Politechnika Opolska, Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie; Turon Dystrybucja, Turon Nowe Technologie, Akademia Viessmann, MEB Energy Storage Systems, MEB Energy, MEB Technical Sp. z o.o., Steinel GmbH, Danfoss, Qinous GmbH, Rolls-Royce.

Szczególną rolę w realizacji niniejszych wdrożeń odegrał międzyuczelniany zespół kierowany przez ks. prof. dr hab. Zygfryda Glaesera (WT UO), do którego należeli m.in.: ks. prof. dr hab. Andrzej Anderwald (WT UO), ks. prof. dr hab. Konrad Glombik (WT UO), ks. prof. dr hab. Stanisław Rabiej (WT UO), ks. dr hab. Janusz Podzielny (WT UO), ks. dr Robert Sadlak (WT UO), prof. dr hab. inż. Waldemar Skomudek (PO), prof. dr hab. inż. Janusz Pospolita (PO), prof. dr hab. inż. Wojciech Nowak (AGH w Krakowie) i in. Dzięki rezultatom interdyscyplinarnych badań prowadzonym przez ww. zespół naukowców [zob. m.in. Z. Glaeser, W. Skomudek, Teologia – technologia – ekologia. Ku integralnej odpowiedzialności za dzieło stworzenia (Opole 2019); A. Anderwald, Człowiek wobec presji cywilizacji naukowo-technicznej „Studia i Materiały CPL” 13 (2011) z. 29, s. 74–87; A. Anderwald, Teologia a technika. W poszukiwaniu możliwości współpracy teologów i przedstawicieli nauk technicznych, w: Ad plenam unitatem. Księga pamiątkowa dedykowana Księdzu Arcybiskupowi Alfonsowi Nossolowi Wielkiemu Kanclerzowi WTUO z okazji 25-lecia święceń biskupich oraz 70. rocznicy urodzin, red. P. Jaskóła, R. Porada Opole 2002, s. 253–260; A. Anderwald, W poszukiwaniu nowej idei postępu technicznego. Perspektywa teologiczna „Teologia i Człowiek” 45(2019)1, s. 49–68; A. Anderwald, Zwischen Rom und Silicon Valley. Papst Franziskus angesichts des wissenschaftlich-technischen Fortschritt, „Poznańskie Studia Teologiczne” 34(2019), s. 55–70; K. Glombik, Antropologiczne podstawy etyki biznesu, „Studia Nauk Teologicznych PAN” (2011–2012), t. 6–7, s. 189–204; K. Glombik, Związek ludzkiej pracy z kwestią ekologiczną. Encyklika Laborem exercens interpretowana z perspektywy encykliki Laudato si’, w: Etos pracy drogą dojrzewania człowieka, red. J. Podzielny, Opole 2017, s. 29–43; J. Podzielny, Ekologia w myśli chrześcijańskiej, w: Konsekwencje wiary. Wykłady otwarte zorganizowane w okresie Wielkiego Postu 2014, red. M. Worbs, Opole 2014, s. 161–180; J. Podzielny, Ökológia a keresztény gondolkodásban, w: A teremtés értéke – az ember méltósága, red. G. Kovács, L. Vértesi, Pécs 2017, s. 51–64; J. Podzielny, Etos pracy drogą dojrzewania człowieka, Opole 2017; R. Sadlak, Zadania katolików świeckich w porządku doczesnym w świetle współczesnego nauczania Kościoła, Opole 2018; Wyjazdy zarobkowe. Szansa czy zagrożenie?, red. K. Glombik, P. Morciniec, P. Bortkiewicz, Opole 2005; R. Bartnik, W. Skomudek, Z. Buryn, A. Hnydiuk-Stefan, A. Otawa, Metodyka analizy wpływu tzw. derogacji na efektywność modernizacji energetyki, „Rynek Energii” 2018, nr 2/135, s. 44-48; A. Otawa, W. Skomudek, Efektywność ekonomiczna i wybrane aspekty ryzyka projektów budowy układów kogeneracyjnych, „Przedsiębiorstwo we współczesnej gospodarce – teoria i praktyka”, 2018, nr 3, s. 45-60; J. Flizikowski, A. Mroziński, Inżynieria instalacji fotowoltaicznych, Bydgoszcz 2016; E. Mataczyńska, Magazyny energii w erze odnawialnych źródeł energii – rozwiązania australijskie, „Wiadomości Naftowe i Gazownicze” 2018, nr 8/238, s. 13-19] i ich interdyscyplinarnej współpracy, w zespole ośrodków w Kamieniu Śląskim zrealizowano kilka znaczących wdrożeń ekologiczno-środowiskowych, gdzie niektóre mają charakter przełomowy w znaczeniu międzynarodowym:

1. Dwie kotłownie, oparte na spalaniu oleju opałowego, zastąpiono technologią grzewczą opartą na pompach ciepła zintegrowanych z układem solarnym przeznaczonym do ogrzewania wody. Każda z kotłowni ma moc ok. 500 kW. Zastosowano w nich innowacyjne rozwiązania technologiczne oraz z zakresu IT. Były to pierwsze w Polsce i w Europie kotłownie oparte na innowacyjnych rozwiązaniach technologicznych. Projekt został nagrodzony kilkoma prestiżowymi nagrodami.

2. Małą retencję wodną. Obiekty skomunikowano podziemną instalacją do odbioru wód deszczowych, której zakończenia połączone są z małymi zbiornikami wodnymi wpisanymi w architekturę przestrzenną obiektów. Dzięki zastosowanym rozwiązaniom proekologicznym wody opadowe ze wszystkich dachów odprowadzane do przypałacowego stawu oraz do sztucznych oczek wodnych, wykorzystywane są do podlewania części terenów zielonych stanowiących ogólnodostępną przypałacową infrastrukturę rekreacyjną.

3. Przydomową oczyszczalnię ścieków. Ze względu na hotelowo-lecznicze przeznaczenie obiektów oraz na charakter stosowanych terapii ukierunkowanej w dużej mierze na wodolecznictwo, generowane ścieki oczyszczane są dzięki zastosowaniu nowoczesnej, mechaniczno-biologicznej oczyszczalni ścieków typu BIO-FIT 300. Zastosowano w niej ekologiczne rozwiązania pozwalające na stworzenie zamkniętego systemu gospodarowania oczyszczonymi ściekami. Są one wykorzystywane do nawadniania terenów zielonych w obrębie kompleksu pałacowo-parkowego.

4. Stworzono obszar terenów zielonych służących rekreacji i wypoczynkowi. Są to: zabytkowy park, ogród ziołowy oraz tzw. ogród Kneippa wraz z małą architekturą służącą rekreacji i wypoczynkowi.

5. Tradycyjne źródła oświetlenia zastąpiono oświetleniem w technologii LED, co pozwoliło ograniczyć zużycie energii elektrycznej o ok. 12 % w skali roku.

6. Budowę instalacji fotowoltaicznej z pierwszym w Polsce przemysłowym magazynem energii wraz z elementami e-mobilności. Ze względu na zastosowane rozwiązania związane z magazynowaniem energii elektrycznej, ma ona charakter przełomowy w wymiarze światowym, gdzie badania o charakterze interdyscyplinarnym miały kluczowe znaczenie. Rozwiązania zastosowane we wdrożeniu o którym mowa zostały udostępnione i są obecnie wdrażane w Polsce w mikroskali w Centrum Formacyjno-Szkoleniowym „Księżówka” w Zakopanem. Również TAURON Dystrybucja oraz TAURON Nowe Technologie prowadzą badania naukowo-wdrożeniowe, korzystając z rozwiązań zastosowanych w opisywanym wdrożeniu. W wymiarze światowym, z zastosowanych rozwiązań korzystają jednostki badawczo rozwojowe: Akademia Viessmann, MEB Energy Storage Systems, MEB Energy, MEB Technical Sp. z o.o., Steinel GmbH, Danfoss, Qinous GmbH, Rolls-Royce. Wdrożenie doczekało się już opracowania naukowego w postaci pracy dyplomowej (licencjackiej), zob. Ł. Ledwig, Opłacalność inwestycji w instalację fotowoltaiczną na przykładzie Sebastianeum Silesiacum w Kamieniu Śląskim, Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu, Wydział Ekonomii i Finansów, nr albumu: 169606, promotor: prof. dr Bogusław Półtorak, Wrocław 2020.

Dzięki wyżej wskazanemu wdrożeniu w kamieńskich obiektach stworzono „zieloną wyspę energetyczno-ekologiczną”. W ramach międzynarodowego konkursu „Modernizacja Roku” projekt ten został w 2020 r. nagrodzony prestiżowym tytułem „Budowli XXI w.”, a w 2021 r. tytułem „Budowli XXV-lecia”. Jest to wdrożenie przełomowe nie tylko w wymiarze krajowym, ale także światowym w sektorze energetyki rozproszonej. Za dostarczenie pomysłu związanego z projektem, jego humanistyczno-teologiczno-technologiczno-ekologiczne i gospodarcze uzasadnienie oraz szczególną rolę w koordynowaniu interdyscyplinarnych badań związanych z jego przygotowaniem, ks. prof. dr hab. Zygfryd Glaeser został uhonorowany osobistą, prestiżową nagrodą „Pioniera we wdrażaniu nowoczesnych technologii w zakresie efektywności energetycznej oraz odnawialnych źródeł energii” przyznanej przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Opolu.

Wszystkie wdrożenia, które wyżej opisano, dzięki zastosowaniu innowacyjnych rozwiązań społecznych i technologicznych mają charakter przełomowy dla gospodarki i życia społecznego. Większość z nich ma rangę i zasięg międzynarodowy. Wpisują się one w projekt ekologii integralnej promowany przez papieża Franciszka. Zostały zrealizowane dzięki efektom interdyscyplinarnych badań pracowników naukowych WT UO. Kluczowe znaczenie ma tu interdyscyplinarność co do zastosowanej metodologii, jak i mądra współpraca naukowców różnych ośrodków z Polski i z zagranicy.

Wieloletnia współpraca zespołu ośrodków w Kamieniu Śląskim z Wydziałem Teologicznym Uniwersytetu Opolskiego zaowocowała społecznymi, gospodarczymi i technologicznymi wdrożeniami, w których pracownicy naukowi WT UO odegrali kluczową rolę, poprzez dostarczanie pomysłów, uzasadnień dla nich oraz konkretnych rozwiązań na różnych poziomach, dotyczących podejmowanych wdrożeń. Ich cennym wkładem jest koordynowanie interdyscyplinarnej współpracy na poziomie badawczym i wdrożeniowym, co zaskutkowało wykorzystaniem i dostosowaniem wyników badań naukowców reprezentujących różne dyscypliny do określonych potrzeb społecznych. To dla nas zaszczyt, że możemy współpracować z jednostką naukową na tak wysokim poziomie, jaką jest Wydział Teologiczny Uniwersytetu Opolskiego i jako beneficjenci korzystać z pomysłów, uzasadnień i rozwiązań pracujących tam naukowców, ocenianych przez niezależne instytucje krajowe i zagraniczne jako przełomowe dla społeczeństwa i gospodarki. Ich beneficjentem są nie tylko ośrodki w Kamieniu Śląskim, ale także wiele środowisk krajowych i międzynarodowych.

Anita Dürschlag

Dyrektor ds. Administracyjnych i Finansów